เนื่องจากสมัยธนบุรีเป็นช่วงระยะเวลาสั้น และเหตุการณ์ในช่วงนี้ เมืองนครศรีธรรมราช เมืองปัตตานี และเมืองไทรบุรีได้ตั้งตนเป็นอิสระภายหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาเมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๐ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชปราบคืนได้เพียงเมืองนครศรีธรรมราช ระยะนี้สตูลซึ่งเป็น
ในสมัยอยุธยาปรากฏชื่อ “เมืองละงู” และ “เมืองไทรบุรี” ในตำนานเมืองนครศรีธรรมราชและตำนานพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ในหนังสือบุดที่คัดลอกจากต้นฉบับเดิม ๙ ดังนั้นหัวเมืองที่ปรากฏในตำนานจึงมีอยู่ก่อนการคัดลอก ความในตำนานเมืองนครศรีธรรมราชกล่าวถึงพญาศรีธรรม
ศิลาจารึกหลักที่ ๑ สมัยสุโขทัยกล่าวถึงดินแดนของอาณาจักรสุโขทัยด้านทิศใต้ ปรากฏ ดังนี้ “...เบื้องหัวนอน รอดคนที พระบาง แพรก สุพรรณภูมิ ราชบุรี เพชรบุรี ศรีธรรมราช ฝั่งทะเล สมุทร เป็นที่แล้ว...” หากพิจารณาความตามศิลาจารึก อาณาจักรสุโขทัยครอบคล
ในหนังสือภูมิศาสตร์ของปโตเลมี นักภูมิศาสตร์ ดาราศาสตร์ชาวกรีก ในพุทธศตวรรษที่ ๗ ได้บันทึกชื่อเมืองท่าต่างๆ ของโลกไว้ประมาณ ๘,๐๐๐ ชื่อ และ ๑ ในนั้นคือ “เมืองท่าซาบานา”(Sabana) ตั้งอยู่ที่ ละติจูด ๓ องศาเหนือ ลองจิจูด ๑๖๐ องศาตะวันออก ซึ่งหม่อมเจ้าจัน